Uzun süreli bir gıda krizinden kaçınmak için dünyadaki gübreler nasıl yönetilir?

Uzun süreli bir gıda krizinden kaçınmak için dünyadaki gübreler nasıl yönetilir?

Son on yılın en kötü küresel gıda krizinin arkasına saklanan gübre fiyatları fırladı ve değişkenliğini koruyor . Dikim mevsimi bu yaz başladığı için gıda güvenliği için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Şimdiye kadar Ukrayna’daki savaş en çok buğday ve mısır ithal eden ülkeleri etkiledi. Ancak bazı büyük gıda ihracatçıları da dahil olmak üzere birçok ülke net gübre ithalatçısıdır. Sürekli olarak yüksek gübre fiyatları, henüz savaşla ilgili fiyat artışlarını görmemiş bir temel olan pirinç de dahil olmak üzere daha geniş bir ürün yelpazesine yayılabilir. Gıda krizini uzatmamak için gübreleri daha erişilebilir ve uygun fiyatlı hale getirmek için şimdi harekete geçmeliyiz.   

Dünya Bankası’nın gübre fiyat endeksi bu yılın başına göre yaklaşık yüzde 15 arttı – fiyatlar iki yıl öncesine göre üç kattan fazla arttı. Yüksek girdi maliyetleri, tedarik kesintileri ve ticaret kısıtlamaları son zamanlardaki yükselişi tetikliyor. Doğal gaz fiyatları geçen sonbaharda Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimin artması ve nitrojen bazlı gübrelerin önemli bir parçası olan amonyakta yaygın üretim kesintilerine yol açmasıyla yükselmeye başladı. Benzer şekilde, Çin’deki amonyak üretiminin ana hammaddesi olan kömürün yükselen fiyatı, gübre fabrikalarını üretimi kısmaya zorladı.

Mevcut gıda krizini hafifletmek için, gübreleri daha erişilebilir ve uygun fiyatlı hale getirerek gıda üretimini sürdürmek için şimdi harekete geçilmelidir.   Bunu yapmanın birkaç yolu vardır.

Birincisi, ülkeler gübre üzerindeki ticaret kısıtlamalarını veya ihracat yasaklarını kaldırmalı. İhracat kısıtlamaları, işleri daha da kötüleştiriyor ve gübreleri, en yüksek düzeyde gıda güvensizliği ve açlığıyla karşı karşıya kalan daha yoksul gelişmekte olan ülkelerin erişemeyeceği bir yere koyuyor. Haziran başı itibariyle, 86 ülkede gıda ve gübreleri etkileyen 310 aktif ticaret önlemi vardı ve bunların yaklaşık %40’ı kısıtlayıcıydı. Bu sayı, 2008-2012 küresel gıda fiyat krizinden bu yana görülmeyen seviyelere yaklaşıyor. Ticareti kolaylaştırmak için ülkeler, hedeflenen malları ithal etmek için gereksiz bürokrasiden kurtularak gecikmeleri azaltabilir ve uyum maliyetlerini azaltabilir.

Küresel gübre ticaretinin yerel darboğazlarından biri, üreticilerin, tüccarların ve ithalatçıların finansman ihtiyaçlarıdır. Bazı durumlarda, gübre alıcılarının finansman ihtiyaçları üç katına çıkarak, bu pazarların çoğunda yerel ticari banka finansmanının genel kıtlığını bir araya getirdi. Uluslararası kalkınma aktörlerinin desteğiyle harekete geçirilen kısa vadeli kredi imkanları ve garantiler bazı durumlarda gerekli olabilir.

İkincisi, gübre kullanımı daha verimli hale getirilmelidir. Bu, çiftçilere aşırı kullanımlarını teşvik etmeyen uygun teşvikler sağlayarak yapılabilir. Örneğin, nitrojen kullanım verimliliği genel olarak yüzde 30-50 arasında değişmektedir. Bu arada, Avrupa Birliği Azot Uzman Paneli, yaklaşık yüzde 90 oranında nitrojen kullanım verimliliği önermektedir. Aşırı gübre kullanımını teşvik eden sübvansiyonlar da israfı teşvik ediyor. Daha da kötüsü, bunun yıkıcı çevresel ve iklim değişikliği etkileri var.

Gübrelerin daha verimli kullanılması, özellikle en çok ihtiyacı olan ülkelerde mevcut kaynakların daha da ileri gitmesine yardımcı olabilir. Zengin ülkeler hektar başına 100 kilogram gübre tüketiyor, bu da gelişmekte olan ülkelerin neredeyse iki katı. Sahra altı Afrika, hektar başına yaklaşık 15 kilogramla en az tüketiyor. 

Gübrenin daha üretken ve sürdürülebilir kullanımı için teşvikler yaratmak için kamu politikalarını yeniden işleme ve kıt kamu harcamalarını daha iyi hedefleme fırsatları vardır. Mümkün olan dönüşümün bir örneği, Avrupa Birliği’nin 1992 Ortak Tarım Uygulaması’nın (CAP) uyguladığı reformlardır. Bu reformlardan önce, asgari fiyatlar, ithalat tarifeleri, devlet alımları gibi AB’nin tarım sektörüne verilen destekler, AB çiftlik fiyatlarını aşırı gübre kullanımını teşvik eden dünya oranlarının üzerinde tutuyordu. Reformlarla birlikte, AB OTP’sine verilen destek doğrudan ödemelere kaydırıldı ve çiftlik fiyatları dünya fiyatlarıyla daha uyumlu hale geldi. Bu değişiklikler gübreyi daha verimli kullanma teşviklerini artırdı.

Üçüncüsü, kullanılan her kg gübre başına verimi artırmaya yardımcı olacak en iyi uygulamaları ve daha yeni teknolojileri geliştirmek için inovasyona yatırım yapmalıyız. Bu, belirli ürünlere en uygun gübre ve miktarın uygulanmasını sağlamak için bilgiye yatırım yapmayı içerir. Gübrelerin etkinliğini en üst düzeye çıkarmak için toprak sağlığına da yatırım yapmalıyız. Hassas tarım, halihazırda mevcut olan bu tür gelişmiş teknolojilerin bir örneğidir. Gübreleme ile sulamanın birleştirildiği, sensörler tarafından belirlenen ölçülü miktarlarda gübrelerin kullanıldığı bir diğer yöntem ise gübrelemedir. Ancak, israfın en aza indirildiğinden emin olmak için bilgi sınırlarını zorlamaya yatırım yaparak çok daha fazlasını yapabilir ve yapmak gerekir, yalnızca belirli bir büyüme aşamasında belirli bir tesis için gereken doğru miktar uygulanır. Diğer bir seçenek, geleneksel gübreleri uygulanabilir biyo-gübreler ve uygulamalarla desteklemektir. Bu, yalnızca mevcut tedarik zorluklarına yardımcı olmakla kalmayacak, aynı zamanda gübrelerin iklim, toprak ve su kaynakları üzerindeki etkisini de azaltacaktır.

Küresel ticareti ve gübrelerin hareketini sürdürme kabiliyetimiz, bu gıda krizinin uzunluğu ve şiddeti üzerinde belirleyici faktörlerden biri olacaktır. Çiftçiler gübrelerdeki zorluklar nedeniyle üretimlerini değiştirmeye başladığından , dünyanın mevcut gıda krizini kısa kesebilmesi için politika yapıcıların acilen doğru seçimleri yapması gerekiyor. 

Kaynak: Jürgen Voegele

Dünya Bankası Sürdürülebilir Kalkınmadan Sorumlu Başkan Yardımcısı

Bu gönderiyi paylaş

Comment (1)

  • Levent cevap

    Avrupa Birliği’nin 1992 uyguladığı reformun birebir aynısı olmasa bile temelde aynı ama uygulamada küçük farklılıklarla uygulanması yani biraz olsun ülkelere göre esnetilerek empoze edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Çok değerli bilgiler vermişsiniz, elinize sağlık.

    23 Eylül 2022 , 13:10

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir